Hoewel iedereen het erover eens is dat stoppen met roken het gezondst en verstandigst is, stellen we voor om de vragen te beantwoorden: Wat verlies je als je stopt met roken? Wat bracht het je? Om welke redenen stop je?
Het lijkt vreemd, maar de kant in jou die wil roken begrijpen, erkennen en er compassie voor hebben, kan je helpen om te stoppen. Daarom vragen we je: Wat was de oorspronkelijke motivatie om te beginnen met roken?
We kunnen onderscheid maken tussen de motivatie om te verbinden: met andere mensen, met sensaties, met plezier, met beloning, met een aantrekkelijkere kant van jezelf; en de motivatie om je af te sluiten: van de omgeving, van een taak, van stress, van emotionele onrust, van lijden, van familie, of van werk.
Wanneer men afsluiting nastreeft, wil men vaak via de sigaret een eigen ruimte creëren.
Het kan ook zijn dat je een leegte probeert te vullen. Consumeren betekent vullen, verwerven, en daarom wordt er vaak geconsumeerd om een innerlijk gevoel van tekort, van leegte te verzachten. Of je kunt beginnen met roken om interessanter of volwassener te lijken of om te rebelleren.
Zoals je ziet, kunnen er verschillende motivaties achter roken zitten, en die kunnen heel persoonlijk en subjectief zijn.
Als je het gevoel hebt dat je nog steeds twijfelt over het al dan niet beginnen met abstinentie, raden we je aan een balans op te maken, waarin je in een tabel met 4 vakken de voordelen noteert die je denkt te krijgen van roken (1.) en van abstinent zijn (2.), en de nadelen die je associeert met roken (3.) en met abstinentie (4.). Deze oefening kan je helpen om de relatie die je met tabak hebt te verduidelijken, een beslissing te nemen, en alternatieven te zoeken om de voordelen te verkrijgen die je het gevoel hebt dat tabak je geeft.
Bij het afwegen van de redenen vóór roken en de redenen om te stoppen, moet je ervoor zorgen dat de redenen om te stoppen zwaarder wegen, en dat het je eigen redenen zijn, niet die van anderen. Als je dat niet zo ervaart, zit je misschien in een eerdere fase en moet je die balans meer ruimte en tijd geven.
Je kunt ook beginnen de motivaties te onderscheiden van de verschillende sigaretten die je in de loop van een week rookt, aangezien niet alle sigaretten om dezelfde redenen worden gerookt: omdat je lichaam erom vraagt, als automatisme of gewoonte, om een ongemak te verdragen, als beloning, pauze of prijs, of als een kleine ruimte voor jezelf, om uit je routine te stappen, om ouder te lijken…
Toch gebeurt het bij een verslaving vaak dat de motivatie van het gebruik losraakt. Dat betekent dat het niet langer nodig is dat de motivatie die aan het begin van het roken aanwezig was (verbinding, afsluiting, een leegte vullen, ouder lijken...), verschijnt om dat gebruik te laten plaatsvinden, omdat het zich herhaalt zonder dat er motivatie nodig is.
Als je voelt dat je balans naar abstinentie helt, is het belangrijk dat je weet dat er soms een gevoel van verlies en rouw wordt ervaren wanneer je stopt met roken. Rouw is een psychologische en emotionele ervaring als reactie op een situatie die als een verlies wordt beleefd, en iedereen kan dit op een andere manier ervaren. Het kan tegenstrijdig lijken, omdat je in werkelijkheid tabak uit je leven wilt verwijderen, maar laten we niet vergeten dat dit betekent dat er een deel van jou is dat voelt dat tabak je iets bracht, en het is goed om ook naar dat deel te luisteren, in plaats van het te ontkennen.
Om door de rouw heen te gaan, is het aan te raden je te herinneren wat je in tabak zocht, hoe en wanneer het in je leven kwam, of het je iets goeds heeft gebracht, of er anekdotes of opmerkelijke situaties zijn waarin je jezelf met een sigaret in de hand herinnert; maar ook dat je nadenkt over waarom je er afstand van wilt nemen.
Onderdeel van dit proces is het uiten van de bijbehorende emoties, die van allerlei aard kunnen zijn: verdriet, om het verlies; angst, voor wat komen gaat; woede, om de gevolgen die je hebt ondervonden, enz.
Om vooruit te komen in een rouwproces moet je die psychologische ervaring toestaan, niet alleen je rokende "ik" straffen en demoniseren. Het toelaten van de gevoelens die bij deze fases horen, zal het makkelijker maken om ze te doorlopen en te integreren, en uiteindelijk vooruit te gaan. Daarentegen kan het onderdrukken van deze inhoud stagnatie of terugval bevorderen.
In die zin zijn afscheidsrituelen als een vorm van emotionele verwerking een goede voorspeller van het succes van het proces. Daarmee kun je de overgang naar de nieuwe fase van je leven psychologisch verankeren en inspelen op de psychologische achtergrond van de afhankelijkheid.
Er is kwalitatief onderzoek dat aangeeft dat, als rouw wordt verwerkt, toegelaten en expliciet gemaakt via een afscheidsbrief aan tabak, de betrokkenheid bij en de gunstige prognose van abstinentie toenemen (meer informatie in het hoofdstuk "Stopdag"). Er wordt zelfs voorgesteld dat de brief hardop gedeeld wordt met andere mensen in je omgeving of die zich in hetzelfde proces bevinden. Het is een symbolische oefening, en iedereen kan andere afscheidsrituelen bedenken die comfortabel aanvoelen.
Het kan vreemd lijken dat we zoveel ruimte geven aan het afscheid, terwijl je eigenlijk zo snel mogelijk afstand wilt nemen van de sigaret. Het is ook waar dat er mensen zijn die dat verlies of die rouw niet voelen, en die dit deel kunnen overslaan.
De rechtvaardiging van deze voorstellen ligt in het feit dat de relatie persoon-tabak, vooral als die langdurig is geweest, een complexe relatie kan worden. In sommige opzichten kan die lijken op de relatie die je met andere mensen kunt hebben, en opgebouwd zijn op basis van subjectieve ingrediënten die je kunt aanpakken, als dat je helpt bij je doel.
Wat betreft de redenen waarom je stopt, stellen we je de vraag: waarom nu en niet eerder?
Je hebt waarschijnlijk heel duidelijk de redenen om te stoppen met roken: de voordelen voor de gezondheid, financieel, in relaties, enz.
Maar je hebt precies dit moment gekozen en het kan nuttig zijn om te weten waarom, aangezien dat je in contact brengt met je persoonlijke motivatie. En zoals we al hebben gezien, moet je om een verslaving te overwinnen een actieve rol spelen in de verandering.